Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση των παιδιών κυμαίνονται, εκ φύσεως, σε χαμηλά επίπεδα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία οι γονείς μπορούν να κάνουν ώστε να καλλιεργήσουν και να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους.

Ο λόγος για τον οποίο, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, τα μικρά παιδιά δε διαθέτουν υψηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, είναι το ότι τους λείπουν οι εμπειρίες και τα παραδείγματα που θα τους αποδείκνυαν την αξία και τις ικανότητες τους. Είναι στο χέρι των γονέων να τους παρέχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν ότι τα καταφέρνουν σε πράγματα. Αυτό ξεκινά από το σπίτι-είναι σημαντικό να δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά όλων των ηλικιών να συμβάλλουν στις δραστηριότητες τις οικογένειας, με τρόπους βέβαια που να συνάδουν με την ηλικία τους.

Ένα μεγαλύτερο σε ηλικία παιδί θα μπορούσε να βοηθήσει στο τεμάχισμα των λαχανικών για το φαγητό, ενώ ένα μικρότερο θα μπορούσε να τοποθετήσει τις χαρτοπετσέτες στο τραπέζι (καθώς θα ήταν επικίνδυνο να κουβαλήσει τα μαχαιροπήρουνα). Ασχέτως του αν η συμβολή του παιδιού κάνει ουσιαστική διαφορά σε εμάς, για εκείνο είναι ανεκτίμητης αξίας, καθώς το βοηθάει να νιώσει παραγωγικό και σημαντικό μέλος της οικογένειας.

Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και μοναδικό, με τις δικές του ιδιαίτερες ικανότητες και τομείς στους οποίους τα πάει καλύτερα ή χειρότερα. Ρόλος των γονέων είναι να παρέχουν στα παιδιά τους τα κατάλληλα ερεθίσματα και ευκαιρίες ώστε να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τα χαρίσματά τους. Ένας τρόπος είναι μέσω του αθλητισμού, ο οποίος έχει ούτως ή άλλως πάμπολλα οφέλη όσον αφορά τόσο τη σωματική όσο και την πνευματική διάπλαση ενός παιδιού.

Μέσω δοκιμών με διάφορα σπορ (π.χ. μπαλέτο, τένις, πολεμικές τέχνες) με υπομονή, καλή θέληση και ενθάρρυνση του παιδιού, μπορούμε να βρούμε τελικά το σπορ το οποίο του ταιριάζει και το οποίο ανταποκρίνεται στις ικανότητές του. Το ίδιο ισχύει και με πιο καλλιτεχνικές ενασχολήσεις όπως είναι η μουσική, η ζωγραφική ή οι θεατρικές ομάδες.

Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι να αφήνουμε το παιδί να αποφασίσει τι του αρέσει και τι όχι (εφόσον βέβαια περάσει ένα ικανό διάστημα δοκιμής) και σε καμία περίπτωση να μην επηρεαζόμαστε από μόδες ή προσωπικά μας απωθημένα όσον αφορά τις εξωσχολικές δραστηριότητες του παιδιού μας.

Όσον αφορά τις επιδόσεις του παιδιού μας, τόσο στο σχολείο όσο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες όπως αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς χειρίζονται τις αποτυχίες, αλλά και τις επιτυχίες των παιδιών τους. Ο καλύτερος τρόπος διαφύλαξης της αυτοεκτίμησης του παιδιού είναι να εστιάζουμε πάντα, συζητώντας το θέμα με το παιδί, στην προσπάθεια παρά στο αποτέλεσμα.

Αυτό ισχύει είτε το επαινούμε για κάποια του επιτυχία («Μπράβο σου που κέρδισες στους αγώνες, όλη η προπόνηση που έκανες απέδωσε!») είτε συζητάμε κάποια αποτυχία («Δεν πειράζει καθόλου που πήρες κακό βαθμό στα μαθηματικά αφού εσύ διάβασες και προσπάθησες, θα σε βοηθήσω και εγώ στο διάβασμα και την επόμενη φορά θα τα πας καλύτερα!»). Τονίζοντας πάντα την προσπάθεια, προστατεύουμε το παιδί από το να νιώσει άσχημα για τον εαυτό του όταν, όπως μοιραία θα συμβεί κάποια στιγμή, βιώσει μια αποτυχία.

Τέλος, σε κάθε κουβέντα τέτοιου είδους με το παιδί αποφεύγουμε οπωσδήποτε την επίκριση και τη σύγκριση με τα αδέρφια του ή με άλλα παιδάκια και φροντίζουμε να του υπενθυμίζουμε πάντα, και κατά το δυνατόν με συγκεκριμένα παραδείγματα, ότι όλοι μας είμαστε καλοί σε κάποια πράγματα και λιγότεροι καλοί σε άλλα.

Μυρτώ Κογεβίνα, MSc
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
University of Oxford, University of Surrey