Ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Περιγεννητικής Επιδημιολογίας της Μεγάλης Βρετανίας δημοσιεύουν τον Μάιο του 2011 στο επιστημονικό περιοδικό Archives of Disease in Childhood τα αποτελέσματα μιας πολύ ενδιαφέρουσας έρευνας.

Μετάφραση/ Σχολιασμός: Στέλιος Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC 2011

Σε αυτήν, προσπάθησαν να διερευνήσουν την σχέση που έχει ο τρόπος διατροφής των βρεφών κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους με προβλήματα συμπεριφοράς πολύ αργότερα, στην ηλικία των 5 ετών.

Όλα τα παιδιά, κατά καιρούς, λίγο έως πολύ, ιδιαίτερα κατά την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία, εμφανίζουν επιθετικές ή αρνητικές συμπεριφορές, όμως θεωρείται πως εμφανίζουν κάποιο πρόβλημα, μόνο αν αυτές οι πράξεις γίνονται συστηματικά για μεγάλη χρονική περίοδο και αναστατώνουν την προσωπική και την οικογενειακή ζωή του παιδιού.

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έθεσαν στόχο να εξετάσουν κατά πόσο ο μητρικός θηλασμός σχετίζεται με την ανάπτυξη των παιδιών στον τομέα της συμπεριφοράς στην ηλικία των 5 ετών. Χρησιμοποίησαν δεδομένα από ένα μεγάλο, προοπτικό, εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα πληθυσμού, την Πληθυσμιακή Μελέτη Χιλιετίας (Millennium Cohort Study). Μελετήθηκαν περίπου 10 χιλιάδες ζευγάρια μητέρων – παιδιών της λευκής φυλής. Η διάρκεια μητρικού θηλασμού (χωρίς διάκριση αποκλειστικού ή μικτού με ξένο γάλα) για αυτά τα παιδιά καθορίστηκε από συνέντευξη των γονιών όταν τα παιδιά ήταν στην ηλικία των 9 μηνών.

Έπειτα εκτίμησαν την παιδική συμπεριφορά χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από τους γονείς. Ακολούθως οι ερευνητές εξέτασαν στατιστικά την συσχέτιση ανάμεσα στην διάρκεια θηλασμού και τα παθολογικά συνολικά και επιμέρους σκορ στο ερωτηματολόγιο κατά την ηλικία των 5 ετών.

Παθολογικά σκορ σε τομείς συμπεριφοράς εμφάνισε το 12% των παιδιών που γεννήθηκαν τελειόμηνα και το 15% των παιδιών που γεννήθηκαν πρόωρα. Τα τελειόμηνα παιδιά που θήλασαν για τέσσερις τουλάχιστον μήνες – έστω και μη αποκλειστικά – είχαν μικρότερη πιθανότητα για παθολογικό συνολικό σκορ αλλά και επιμέρους σκορ στο τεστ (κατά μέσο όρο 33% λιγότερη πιθανότητα σε σύγκριση με παιδιά που δεν θήλασαν καθόλου.

Μια πιθανή εξήγηση για αυτή τη διαφορά, κατά τους επιστήμονες, είναι ότι το γάλα του θηλασμού περιέχει μεγάλες ποσότητες από ζωτικές ουσίες (πολυακόρεστα λιπαρά και ορμονικούς παράγοντες), που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του βρέφους. Επίσης, ο θηλασμός συνεπάγεται μεγαλύτερη σωματική και ψυχική επαφή ανάμεσα στη μητέρα και το νεογέννητο, πράγμα που βοηθά στη μάθηση και την προσαρμοστικότητα του βρέφους στο νέο περιβάλλον που βρέθηκε.

Οι ερευνητές συμπέραναν ότι, τουλάχιστον για τα τελειόμηνα παιδιά, μεγαλύτερη διάρκεια μητρικού θηλασμού σχετίζεται με λιγότερα αναφερόμενα από τους γονείς προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά ηλικίας 5 ετών.

Ωραία όλα αυτά, άλλη μια μελέτη που φαίνεται να αναδεικνύει τα ευεργετικά αποτελέσματα του θηλασμού. Είναι έτσι; Δυστυχώς όχι. Ο τρόπος που φτιάχτηκε η έρευνα και ο τρόπος που παρουσιάζεται προς το κοινό δεν κάνουν «χάρες» στον θηλασμό, αντίθετα διαιωνίζουν τα ίδια στερεότυπα. Και εξηγούμαι:

Ο τίτλος της έρευνας είναι «Θηλασμός και προβλήματα συμπεριφοράς». Έχουμε ακούσει ποτέ καμιά έρευνα με τον τίτλο «Καθαρός αέρας και καρκίνος του πνεύμονα»; Σαφώς όχι. Αντίθετα θα ήταν πολύ λογικό να είχε τον τίτλο «Κάπνισμα και καρκίνος του πνεύμονα». Οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να υπονομεύουν τον μητρικό θηλασμό με τον τρόπο που σχεδιάζουν τις έρευνές τους και με τον τρόπο που τις παρουσιάζουν. Όπως η συμπεριφορά που φέρνει δυνητικούς κινδύνους στην υγεία του ενήλικα είναι το κάπνισμα και όχι η εισπνοή καθαρού αέρα, έτσι και για τα βρέφη η συνήθεια που συσχετίζεται με αυξημένους κινδύνους προβλημάτων υγείας είναι η διατροφή με ξένο γάλα – φόρμουλα, όχι ο μητρικός θηλασμός.

Ο θηλασμός είναι η φυσιολογική, η στάνταρ διατροφή των βρεφών, και οποιαδήποτε άλλη διατροφή είναι παρέμβαση που πρέπει να συγκριθεί με το νορμάλ, δηλαδή με το τάισμα στο στήθος. Όταν κάποιος εκτός του χώρου ακούει ότι ο θηλασμός – η φυσιολογική συμπεριφορά – μπαίνει στον ίδιο τίτλο με το πρόβλημα υγείας – τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών -, τότε το μήνυμα που λαμβάνει είναι πολύ λανθασμένο, και πολύ μακριά από αυτό που θα έπρεπε κανονικά να λαμβάνει, αν μιλούσαμε για οποιοδήποτε άλλο θέμα: ότι δηλαδή ο μη θηλασμός των παιδιών, η αποκλειστική διατροφή τους με ξένο γάλα για βρέφη, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα συμπεριφοράς στην ηλικία των 5 ετών. Αν το δούμε με αυτόν τον τρόπο πολλά αλλάζουν.

Η παραπάνω μελέτη δεν κάνει «χάρη» στον μητρικό θηλασμό και για έναν ακόμα λόγο. Όπως πολλές άλλες, δεν χρησιμοποιεί ως στάνταρ γκρουπ για την έρευνα το γκρουπ των παιδιών που τράφηκαν σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δηλαδή αποκλειστικά με θηλασμό για έξι μήνες και έπειτα με συνεχιζόμενο θηλασμό για τουλάχιστον 1 με 2 χρόνια. Αν η μελέτη είχε αυτό το γκρουπ παιδιών ως βάση και το συνέκρινε με το γκρουπ – παρέμβαση των παιδιών που δεν θήλασαν καθόλου και ήπιαν μόνο ξένο γάλα, τότε τα αποτελέσματα της έρευνας, οι διαφορές στην ανάπτυξη της συμπεριφοράς των παιδιών, είναι πολύ πιθανό να ήταν πολύ πιο εντυπωσιακά νούμερα.

Για να κάνουμε πάλι την αναλογία με το τσιγάρο, η βρετανική έρευνα μοιάζει να μας λέει ότι ο καθαρός αέρας είναι πιθανό να οδηγεί σε λιγότερους καρκίνους του πνεύμονα, και για να βγάλει αυτό το συμπέρασμα πήρε ομάδες ανθρώπων που κάπνιζαν για χρόνια ένα πακέτο την ημέρα και τις συνέκρινε με ομάδες ανθρώπων που για κάποιους μόνο μήνες της ζωής τους κάπνιζαν λιγότερο από ένα πακέτο. Αλλά πάλι κάπνιζαν, δεν εξετάστηκαν καθόλου ενήλικες που δεν κάπνισαν ποτέ και καθόλου, που ανάπνεαν μόνο καθαρό αέρα..

Δυστυχώς η περιθωριοποίηση του μητρικού θηλασμού στην βρεφική διατροφή δεν θα αλλάξει εάν οι επαγγελματίες υγείας δεν αλλάξουν και εάν οι επιστήμονες δεν πουν τα πράγματα με το όνομά τους, όπως έκαναν κάποια στιγμή με τους κινδύνους του καπνίσματος.